Ijtimoiy moslashuv odamlarga jamiyat ichida normal ishlashga imkon beradi. Bu uning butun hayoti davomida o'tadigan insoniyat rivojlanishining asosiy yo'nalishlaridan biridir. Ijtimoiy moslashishda bir necha asosiy bosqichlarni ajratish odat tusiga kiradi.
Birinchidan, bolaning asosiy ijtimoiylashuvi amalga oshiriladi. Bu boshqa qadamlar bog'liq bo'lgan asosdir. Bola jamiyatdagi xulq-atvorning asosiy tamoyillari, an'analari va xususiyatlarini qanchalik yaxshi tushuna olsa, uning keyingi ijtimoiy hayoti shunchalik muvaffaqiyatli bo'ladi. Ushbu bosqichda oila eng muhim rol o'ynaydi.
Yaqin qarindoshlar (xususan, ota-onalar) jamiyat, uning qadriyatlari va me'yorlari, shuningdek, ijtimoiy rollar haqidagi g'oyalar uchun asos yaratadilar. Masalan, agar bolaligidanoq ota-onalar biron bir ijtimoiy guruh haqida salbiy gapirishsa, u holda bola o'zlarining haq ekanligiga mutlaq ishonch bilan o'sishi mumkin. Xuddi shu narsa boshqa har qanday sohaga tegishli. Shuning uchun ham tarbiya jarayoni har qanday inson hayotidagi eng muhim jarayonlardan biri hisoblanadi.
Ikkilamchi ijtimoiy moslashuv
Ushbu atama uydan tashqarida amalga oshiriladigan ijtimoiylashuv deb tushuniladi. Bola begonalar bilan odatdagidek muloqot qila olishi bilanoq, u boshqa nuqtai nazarlarni baholash imkoniyatiga ega. Maktab bu ajoyib misoldir. Bu erda yangi qoidalar va qoidalar kuchga kiradi, ularga rioya qilish kerak.
Muayyan qoidalarga rioya qilmaslik bolaning ijtimoiy munosabatlariga katta zarar etkazishi mumkin. Masalan, yashirin do'stlarni topish ehtimoli kam. Agar bola qandaydir tarzda butun sinfda muvaffaqiyatsizlikka uchragan bo'lsa, unda unga boykot e'lon qilinishi mumkin. Ushbu xatolar sizga boshqa odamlar bilan qanday munosabatda bo'lishni yaxshiroq tushunishga imkon beradi. Bundan tashqari, bolalar o'zlarining xatolaridan tashqari, boshqalarga e'tibor berishadi, shu bilan sezilarli darajada zarar etkazmasdan tajriba orttirishadi.
Ijtimoiy moslashuvning boshqa turlari
Bundan tashqari, sotsializatsiya jarayonlari bir-biriga joylashtirilgan. Erta sotsializatsiya, qoida tariqasida, birinchilardan bo'lib o'zini namoyon qiladi. Uning mohiyati shundan iboratki, inson kelajakdagi ijtimoiy rollarni mashq qiladi. Masalan, yigit va qiz do'sti birga yashashi mumkin, lekin turmush qurmaydi. Shunday qilib, ular kelajakdagi rollarni sinab ko'rishadi va yangi ijtimoiy ko'nikmalarga ega bo'lishadi (birgalikda yashash, uzoq muddatli munosabatlar va boshqalar).
Resotsializatsiya keyingi yoshda sodir bo'ladi. Ushbu bosqichda inson har qanday ijtimoiy masalalarga munosabatini o'zgartiradi, yangi ko'nikmalarni egallaydi, shuningdek ichki qadriyatlarga duch keladi. Masalan, inson ijtimoiy guruhlardan birining ustunligiga ishonch hosil qilishi mumkin edi, ammo yorqin voqeadan so'ng u o'z qarashlarini o'zgartirdi. Resotsializatsiya jarayoni butun umr davom etadi.
Guruh va tashkiliy ijtimoiy moslashuv insonga jamoalarga odatlanib qolish imkoniyatini beradi. Shu bilan birga, guruh jamoada oddiy qolish va qoidalarni amalga oshirishni, tashkiliy esa belgilangan maqsadlarga erishish uchun kadrlar bilan ishlash uchun zarur ko'nikmalarni egallashni nazarda tutadi.
